Levensvatbare Stilte
Het cyclocross seizoen is alweer even in en uit de modder ontsproten. Niet alleen de Amsterdamse Cross Competitie is in volle gang, maar ook de Eli Iserbyten, Vantourenhouts, Betsema’s en Alvarado’s van deze wereld hebben weer een prachtige modderbruine blik in hun ogen. Alleen de start van een cross kent een prachtig schoon moment van stilte, waarna de renners zich met ratelende kettingen vol modder als katachtigen met hun tengere lijven over het stuur heen krommen om als eerste het veld in te kunnen duiken. Trappen, zwoegen, vallen, lekke banden, kapotte derailleurs en rennen met de fiets op de schouder. Een wielerdiscipline die van modder, Karchers, hotdogs, duct tape, bier en onhandigheid aan elkaar lijkt te hangen, maar misschien juist daarom zo’n enorme aantrekkingskracht heeft…
De stilte vlak voor de start van een veldrit heeft iets magisch. Een stilstaan in het midden, of te midden van iets. Voor de start is er het warm rijden, parcours verkennen en overleggen over de juiste bandenspanning. Tijdens en na de koers is er het immer luidruchtige publiek en een hartslag die 99% van de tijd op het maximum zit. Vanaf dat moment is de ‘gewone’ toestand geen stilte meer, maar eentje van beweging. En op dat ene moment vlak voor de start staat de boel dus even stil. Een actief leven wordt plotseling onderbroken of afgeremd door een tijdelijk ophouden met bewegen. De bloedsomloop en de adem die kleine wolkjes vormt zijn de enige geruisloze elementen die in de buurt van bewegen komen. Wanneer de Sporza camera inzoomt op de voorste rij zie je pupillen die zich fixeren op een punt in de verte en de oren die zich spitsen voor een minimaal tikkend geluid. Namelijk het geluid van een vinger op de trekker van het startpistool. Want als je gaat op de knal of groene licht ben je te laat. Vraag maar aan Erben Wennemars, of zijn zoon Joep, die tijdens de NK afstanden in Thialf de sprintgenen van zijn vader prachtig etaleerde en me eventjes vijftien jaar terug in de tijd bracht.
Die stilte voor de start is fijn. Ik vind stille mensen doorgaans sowieso wel fijn. Je weet nooit of ze naakt dansend midden in een dagdroom zitten of de lasten van de wielerwereld op hun schouders dragen. Stille mensen oordelen niet, maar zijn er wel. Stille mensen zien vaak dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt en dwingen je door de stilte hetzelfde te doen. We weten dankzij Einstein inmiddels dat de tijd langzamer gaat op plaatsen waar veel zwaartekracht is. Hoe lekker zou fietsen vlakbij de evenaar op een berg met een stil iemand dan wel niet zijn? Lekker rustig, en je blijft jong. Pfoaw!
Terug naar de bagger in het veld. Deze stilte voor de start is er een gevuld met focus, om vanuit die opperste staat van paraatheid als een katachtige weg te schieten in het startschot. En dat katachtige is om meerdere redenen toepasselijk te noemen. De mystieke reputatie van de kat is er een die altijd op zijn pootjes terecht komt natuurlijk. Gezien het aantal glijpartijen gedurende zo’n cross is dat meer dan welkom.
Maar ook de bovennatuurlijke taaie eigenschappen die de Egyptenaren al toeschreven aan katten lijken verwant. Het dier overleefde van alles, en leek daarom wel negen levens te hebben. Ik kan je verzekeren dat wanneer je binnen enkele minuten na de start op je maximale hartslag zit, en daar om en nabij één uur lang op moet doorploeteren, je het leven minimaal 9x zwart voor de ogen voorbij ziet komen. De hartslaggrafiek na een veldrit valt perfect over een foto van de Zuid Afrikaanse Tafelberg heen te leggen. Net als de 20-minuten powercheck, iets waar je vooral achteraf trots op bent.
Nu werd de opmerkelijke weerbaarheid van katten lang toegeschreven aan de “Eekhoorn Hypothese”. Bij een onderzoek naar 132 katten die uit hoge ramen waren gevallen, van gemiddeld 20 meter, overleefde maar liefst 90% de val. Om het nog sterker te maken: tot valpartijen van de 7e verdieping volgde het aantal verwondingen dat een kat zou hebben een patroon dat je zou verwachten: Hoe dieper de val, hoe groter het aantal gebroken botten en andere verwondingen. Maar opvallend genoeg nam het aantal verwondingen bij katten die van hoger dan zeven verdiepingen waren gevallen snel af. In andere woorden: Hoe dieper een kat viel, hoe groter zijn kans om serieuze verwondingen te vermijden.
Volgens de dierenartsen kwam dit doordat katten vanaf die hoogte hun maximale valsnelheid van 100kmph behaalden, daarna hun poten ontspanden als vliegende eekhoorns en daarmee de impact van de knal op de grond gelijkmatiger werd verdeeld over het lichaam. Een theorie en onderzoek waar later terecht veel vraagtekens bij geplaatst zijn, maar het moment van ontspanning, stilte en bijna zweven op een maximaal moment intrigeert me wel. Want ook hier lijkt een moment van stilte of stilstaan een opstapje te zijn naar standhouden. En misschien zit hier ook wel een deel van de charme van het veldrijden. Bij iedere valpartij, vaststaan in de modder of praktisch stilstaan met verzuurde benen en een fiets in de nek… is geen verhaal nodig over immens zelfvertrouwen, een winnaarsmentaliteit of schier-bovennatuurlijke krachtige genen. Het gaat erom dat je vanuit stilstand, weer in beweging komt. Dat je in die stilte je weerbaarheid toont.
Hooguit nog wat vertrouwen in het idee dat je beter wordt van moeilijke omstandigheden dan je misschien verwacht, maar een groot deel van die weerbaarheid valt te vinden in een moment van stilte. Het pakken van een moment om de fundamentele menselijke eigenschap van het omgaan met moeilijkheden te omarmen en gebruiken. Om de benen en de kop weer even te vullen met levensvatbare goesting. Het daarmee kunnen omgaan… met dingen die niet perfect gaan en je tot stilstand brengen, die je niet kan controleren en die van toeval en pech aan elkaar hangen, geeft de cross misschien wel haar gigantische aantrekkingskracht. We kunnen het allemaal, maar maken er misschien te weinig gebruik van. En het is dan ook jaloersmakend aantrekkelijk om te kijken naar hoe dames als Lucinda Brand zich weerbaar knokken tot Nationaal-, Europees- en Wereldkampioen.
Laten we het komende week in ieder geval proberen. Tussen de warming-up en de koersen die op het programma staan in, even een fractie van een moment stil te staan om daarna weerbaar als een mythische kat de koers in te vliegen en te blijven bewegen. Al is het maar voor de mensen die zijn stilgevallen en niet meer verder kunnen bewegen.
Wattcycling Mijdrecht
Mede namens Boyd ‘El Tractor’ Welsink
Cees den Toom
